Procedura zbycia udziałów w spółce z o.o.: Kluczowe kwestie i ograniczenia
Chcąc sprzedać udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (spółce z o.o.), trzeba zwrócić uwagę na kilka ważnych kwestii.
Po pierwsze, procedura zbycia udziałów w Spółce z o.o. może zostać ograniczona w umowie spółki.
Reguluje to przepis art. 182 § 1 k.s.h., zgodnie z którym zbycie udziału, jego ułamkowej części lub zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody Spółki albo w inny sposób ograniczyć.
Oznacza to, iż do przeprowadzenia transakcji zbycia udziałów może okazać się konieczna zgoda Spółki, a więc właściwych organów Spółki, konkretnego wspólnika lub osoby trzeciej, o ile umowa spółki przyznaje osobie trzeciej lub wspólnikowi takie uprawnienia.
Co istotne, postanowienia umowy spółki tego dotyczące nie mogą wyłączyć zbywalności udziałów (czyli zakazać ich sprzedaży). Takie postanowienie byłoby sprzeczne z treścią art. 182 § 1 k.s.h., a w konsekwencji nieważne.
Zatem, przed przystąpieniem do procedury zbycia udziałów należy w pierwszej kolejności sprawdzić postanowienia umowy Spółki do tego się odnoszące. W szczególności trzeba zweryfikować czy umowa Spółki w jakikolwiek sposób ogranicza zbycie udziałów poprzez wyrażenie zgody przez Spółkę na zbycie udziałów, przez jej organy, konkretnego wspólnika lub przez osobę trzecią albo czy umowa Spółki reguluje prawo pierwszeństwa nabycia udziałów.
Jeżeli w umowie spółki nie ma żadnych postanowień ograniczających zbycie udziałów można swobodnie rozporządzać udziałami.
Jeżeli w umowie spółki znajdują się postanowienia ograniczające rozporządzanie udziałami należy się stricte do nich stosować, bowiem naruszenie procedury zbycia udziałów oznacza, iż czynność prawna dotknięta jest tzw. bezskutecznością zawieszoną (tak: Z. Jara (red.) Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2022), co oznacza, że do czasu uzyskania stosownej zgody Sąd rejestrowy odmówi zmiany wpisu w rejestrze przedsiębiorców KRS.
Jeżeli w treści umowy Spółki znajdzie się następujące przykładowe postanowienie „Do zbycia udziałów lub zastawienia udziałów konieczna jest zgoda Spółki” lub o zbliżonym brzmieniu, to wtedy zastosowania znajdą przepisy z art. 182 § 3, 4 i 5 k.s.h.
Zgodnie zaś z art. 182 § 3 k.s.h. zgodę do zbycia udziałów udziela Zarząd w formie pisemnej.
Co do zasady zgoda poprzedzona będzie podjęciem uchwały Zarządu w tym zakresie.
W przypadku niepodjęcia przez Zarząd uchwały w sprawie udzielenia zgody, ewentualnie w przypadku podjęcia przez Zarząd uchwały o niewyrażeniu zgody na zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części, wspólnik, który zamierza dokonać takiej czynności prawnej, może wystąpić do sądu rejestrowego, właściwego ze względu na siedzibę Spółki, z wnioskiem o wyrażenie takiej zgody.
Zgodnie z art. 182 § 3 k.s.h., aby sąd rejestrowy zezwolił na zbycie udziałów konieczne jest wykazanie ważnych powodów. Jeżeli sąd odmówi udzielenia zgody czynność prawna nie może zostać dokonana.
Niezależnie od tego, w przypadku wyrażenia zgody przez sąd rejestrowy na zbycie udziałów, spółka stosownie do treści art. 182 § 4 i 5 k.s.h. może w terminie wyznaczonym przez sąd rejestrowy przedstawić innego nabywcę.
W razie braku porozumienia cenę nabycia i termin jej zapłaty ustala sąd rejestrowy na wniosek wspólnika lub Spółki, po zasięgnięciu, w miarę potrzeby, opinii biegłego.
Jeżeli wskazana przez Spółkę osoba nie uiściła ceny nabycia w wyznaczonym terminie, wspólnik może rozporządzać swobodnie swoim udziałem, jego częścią lub ułamkową częścią udziału, chyba że nie przyjął oferowanej zapłaty.
Należy przy tym pamiętać, iż zawierając umowę zbycia udziałów należy dochować formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
Wyjątek może stanowić konieczność zawarcia czynności prawnej w formie silniejszej niż z podpisami notarialnie poświadczonymi, a więc w formie aktu notarialnego. Powyższe dotyczy w szczególności sytuacji dokonania darowizny udziałów w spółce z o.o. na rzecz obdarowanego.
Kolejny wyjątek dotyczy spółek, których umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, a więc za pośrednictwem portalu S24. Wówczas zbycie przez wspólnika udziałów jest możliwe również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym.
Oświadczenia zbywcy i nabywcy opatruje się wtedy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Należy też pamiętać o tym, że po przeprowadzeniu transakcji należy zaktualizować listę wspólników, księgę udziałów i zgłosić zmianę do sądu rejestrowego.
Zbycie udziałów może wiązać się również z koniecznością zaktualizowania rejestru beneficjentów rzeczywistych.
Autor wpisu: Mateusz Zawiślak. W tekście powołanie na poglądy z: Z. Jara (red.) Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2022.
Potrzebujesz dodatkowych informacji czy porady dotyczącej zbywania udziałów w spółce z o.o.? Skontaktuj się z nami, przeanalizujemy Twoją sprawę i pomożemy. Możemy zająć się całą procedurą zbycia udziałów w spółce za Ciebie.
Więcej o naszych usługach z zakresu prawa spółek można się dowiedzieć się tutaj: Prawo korporacyjne.
